yeşil kimya ne demek?

Yeşil Kimya Nedir?

Yeşil kimya, kimyasal ürünlerin ve süreçlerin, insan sağlığına ve çevreye olan zararlı etkilerini en aza indirmeyi veya tamamen ortadan kaldırmayı amaçlayan bir yaklaşımdır. Amaç, çevreyi korurken ekonomik açıdan da uygulanabilir kimyasal teknolojilerin geliştirilmesidir.

Yeşil kimya, sadece atık yönetimi veya kirlilik giderme değil, aynı zamanda kirliliğin kaynağında önlenmesini hedefler. Bu, daha güvenli kimyasalların tasarlanması, daha verimli süreçlerin geliştirilmesi ve yenilenebilir kaynakların kullanımının teşvik edilmesi gibi bir dizi stratejiyi içerir.

Yeşil kimyanın temel prensipleri şunlardır:

1. Atık Önleme (Prevention): <a href="https://www.nedemek.page/kavramlar/atık%20önleme" target="_blank">Atık üretimini en aza indirmek</a> veya tamamen ortadan kaldırmak, atık üretildikten sonra tedavi etmekten daha iyidir.
2. Atom Ekonomisi (Atom Economy): <a href="https://www.nedemek.page/kavramlar/atom%20ekonomisi" target="_blank">Reaksiyonlarda kullanılan tüm materyallerin nihai üründe maksimum düzeyde yer almasını sağlamak</a>.
3. Daha Az Tehlikeli Kimyasal Sentezler (Less Hazardous Chemical Syntheses): İnsan sağlığına ve çevreye daha az zararlı maddelerin kullanımı veya üretimi.
4. Daha Güvenli Kimyasalların Tasarımı (Designing Safer Chemicals): İşlevselliği korurken toksisiteyi en aza indiren kimyasal ürünlerin tasarımı.
5. Daha Güvenli Çözücüler ve Yardımcı Maddeler (Safer Solvents and Auxiliaries): <a href="https://www.nedemek.page/kavramlar/çözücü" target="_blank">Çözücülerin ve diğer yardımcı maddelerin kullanımını gereksiz hale getirmek veya mümkün olduğunca zararsız olanları kullanmak</a>.
6. Enerji Verimliliği için Tasarım (Design for Energy Efficiency): Kimyasal reaksiyonların enerji gereksinimlerini en aza indirmek, mümkünse oda sıcaklığında ve basınçta yürütmek.
7. Yenilenebilir Hammaddeler Kullanımı (Use of Renewable Feedstocks): <a href="https://www.nedemek.page/kavramlar/yenilenebilir%20hammadde" target="_blank">Fosil yakıtlar gibi tükenen kaynaklar yerine, yenilenebilir kaynaklardan elde edilen hammaddelerin kullanımı</a>.
8. Türevleri Azaltma (Reduce Derivatives): Gereksiz türevlendirmelerden (bloklama grupları, koruma/koruma çözme, geçici modifikasyon) kaçınmak, çünkü bu tür adımlar ek reaktifler gerektirebilir ve atık üretimini artırabilir.
9. Kataliz (Catalysis): <a href="https://www.nedemek.page/kavramlar/kataliz" target="_blank">Stokiyometrik reaktifler yerine katalitik reaktiflerin kullanımı</a>. Katalizörler küçük miktarlarda kullanılır ve reaksiyon sırasında tüketilmezler.
10. Bozunma için Tasarım (Design for Degradation): Kimyasal ürünlerin kullanım ömürlerinin sonunda zararsız bozunma ürünlerine ayrışacak şekilde tasarlanması ve çevrede kalıcı olmamaları.
11. Gerçek Zamanlı Analiz için Kirlilik Önleme (Real-time analysis for Pollution Prevention): Tehlikeli maddelerin oluşumunu izlemek ve kontrol etmek için gerçek zamanlı analitik yöntemlerin geliştirilmesi.
12. Kaza Önleme için Daha Güvenli Kimya (Inherently Safer Chemistry for Accident Prevention): Kimyasal süreçlerde kaza riskini (patlamalar, yangınlar, salınımlar) en aza indiren maddelerin ve madde formlarının seçimi.